കേന്ദ്ര സർക്കാരിന്റെ സ്വച്ഛ് ഭാരത് മിഷൻ ഗ്രാമീൺ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ ഭാഗമായി രാജ്യത്ത് നടക്കുന്ന ഒ ഡി എഫ് പ്ലസ് റാങ്കിങ്ങിലെ ത്രീ സ്റ്റാർ വിഭാഗത്തിൽ വയനാട് ജില്ല ഒന്നാമത്. ഗ്രാമീണ മേഖലയിലെ ജനങ്ങളുടെ ശുചിത്വ ശീലങ്ങളിൽ മാറ്റം വരുത്തി ഗ്രാമങ്ങളെ കൂടുതൽ ശുചിത്വ സുന്ദരവും മാലിന്യ രഹിതവുമാക്കി മാറ്റാനുള്ള പദ്ധതിയുടെ ഭാഗമായാണ് റാങ്കിങ്ങ് ഏർപ്പെടുത്തുന്നത്. ജില്ലയിലെ എല്ലാ വില്ലേജുകളും ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തുകളുടെ സഹകരണത്തോടെ ഒ ഡി എഫ് പ്ലസ് പ്രഖ്യാപിച്ചതിനാലാണ് ജില്ലക്ക് ഈ നേട്ടം കൈവരിക്കാൻ സാധിച്ചത്. സമ്പൂർണ്ണ വെളിയിട വിസർജ്ജന വിമുക്ത പദവി ഉയർത്താനുള്ള ഒ.ഡി.എഫ് പ്ലസ് പദ്ധതിയിലൂടെ ഖര ദ്രവ മാലിന്യ സംസ്‌ക്കരണ രംഗത്ത് ഗ്രാമ തലങ്ങളിൽ മികച്ച ഇടപെടൽ നടത്തി ഗ്രാമങ്ങളെ വൃത്തിയും ശുചിത്വവുമുള്ള ഇടങ്ങളാക്കി മാറ്റുകയാണ് ഒ ഡി എഫ് പ്ലസിന്റെ ലക്ഷ്യം.
ജൈവ മാലിന്യങ്ങൾ ഉറവിടത്തിൽ തന്നെ സംസ്‌കരിക്കുകയും അജൈവ മാലിന്യങ്ങൾ ഹരിത കർമ്മ സേനക്ക് കൈമാറുകയും വ്യക്തിഗത ശൗചാലയ നിർമ്മാണം, പുതുക്കി പണിയൽ, പൊതു ശൗചാലയ നിർമ്മാണം, പൊതു ജൈവ മാലിന്യ സംസ്‌ക്കരണ ഉപാധികൾ സ്ഥാപിക്കൽ, പൊതു ദ്രവ മാലിന്യ സംസ്‌കരണ ഉപാധികൾ, വിവിധ വിവര വിജ്ഞാന പ്രവത്തനങ്ങൾ എന്നിവയാണു പദ്ധതിയിലൂടെ ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകൾ നടപ്പിലാക്കിയത്. 26 വില്ലേജുകൾ 2022 ഒക്ടോബറിൽ തന്നെ ഒ ഡി എഫ് പ്ലസ് പ്രഖ്യാപിച്ചിരുന്നു. ബാക്കിയുള്ള 25 വില്ലേജുകൾ ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തുകൾ പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ജിയോ ടാഗിങ്, ബ്ലോക്ക് തല പരിശോധന പൂർത്തീകരിക്കുകയും ചെയ്തു. നേട്ടം കൈവരിച്ചത് കേന്ദ്ര സംസ്ഥാന ഗ്രാന്റുകൾ തദ്ദേശ സ്വയം ഭരണ സ്ഥാപനങ്ങൾക്ക് ലഭിക്കാൻ കാരണമാവും. ഹരിത ട്രൈബ്യൂണൽ പിഴ ഒഴിവാക്കാനും പദ്ധതി സഹായിക്കും.
സമ്പൂർണ്ണ വെളിയിട വിസർജ്ജന വിമുക്ത പദവിയെക്കാൾ ഉയർന്ന പദവിയാണ് ഒ ഡി എഫ് പ്ലസ്. എല്ലാ വീടുകളിലും ശൗചാലയങ്ങൾ ഉറപ്പു വരുത്തിയാണ് ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തുകൾ ഒ ഡി എഫ് പദവി കൈവരിച്ചത്. പ്ലസ് പദവിക്കായി ഗ്രാമങ്ങളെ വെളിയിട വിസർജ്ജന രഹിതമാക്കി തുടർന്നു കൊണ്ട് പോവുന്നതോടൊപ്പം എല്ലാവർക്കും ഖര ദ്രവ മാലിന്യ സംസ്‌ക്കരണ സംവിധാനം ഏർപ്പെടുത്തുകയും വേണം. എല്ലാ വില്ലേജുകളിലും ആവശ്യാനുസരണം കൃത്യമായ പരിപാലന സംവിധാനമുള്ള പൊതു ശൗചാലയം, വിദ്യാലയങ്ങൾ, അംഗൻ വാടികൾ, ഗ്രാമ പഞ്ചായത്ത് ആസ്ഥാനം എന്നിവടങ്ങളിൽ ശുചി മുറികൾ, പൊതു ഇടങ്ങളിൽ മലിന ജലം കെട്ടി നിൽക്കാതെയും മാലിന്യ കൂമ്പാരങ്ങളില്ലാതെയുള്ള പരിപാലനം, വീടുകൾ, വിദ്യാലയങ്ങൾ, അംഗൻ വാടികൾ, ഗ്രാമ പഞ്ചായത്ത് ആസ്ഥാനം എന്നിവടങ്ങളിൽ മാലിന്യ സംസ്‌ക്കരണ സംവിധാനം, കമ്മ്യൂണിറ്റി കമ്പോസ്റ്റ് സംവിധാനം, ദ്രവ മാലിന്യ സംസ്‌ക്കരണ സംവിധാനം, അജൈവ മാലിന്യ ശേഖരണ, സംസ്‌ക്കരണ സംവിധാനം, ഹരിത കർമ്മ സേന സേവനം, ശുചിത്വ സന്ദേശം പ്രചരിപ്പിക്കുന്ന ബോർഡുകൾ എന്നിവയാണ് പദവി നേടാനുള്ള മാനദണ്ഡങ്ങൾ. ശുചിത്വ മാലിന്യ സംസ്‌ക്കരണ മേഖലയിൽ ദേശീയ തലത്തിൽ രണ്ട് അവാർഡുകൾ ലഭിച്ച ജില്ലയാണ് വയനാട്.
